اطلاعات فنی روغن موتور

فروشگاههای روغن در ایران تنوع زیادی دارند که شامل برندها و مارکهای مختلف روغن میباشند. ما باید روغنی را برای خودرو انتخاب کنیم که از لحاظ کیفت و برند مناسب موتور ماشین باشد. کافی است با شاخص‌ها و معیارهای روغن موتور آشنا باشیم تا بهترین روغن موتور را انتخاب کنیم.

وظایف روغن موتور و عملکرد آن در خودرو

روغن موتور یکی از مشتقات نفت و برای محافظت از موتور خودرو است پس باید برندی را انتخاب کنیم که خوب تصفیه شده باشد و از لحاظ درجه مناسب حرارت ماشین ما باشد‍! روغن موتور علاوه بر کاهش اصطکاک و جلوگیری از تخریب پیستون و سیلندر، به خنک کردن موتور هم کمک می‌کند. از آنجایی که فرآیند احتراق درون موتور با تولید گرما و افزایش دما همراه است، نقش خنک کنندگی روغن موتور باعث کاهش آسیب‌های ناشی از افزایش دما به اجزای موتور می‌شود.

در مجموع میتوان وظایف روغن موتور ماشین را در موارد زیر خلاصه کرد:

• کاهش اصطکاک و ساییدگی بین اجزای فلزی داخل موتور
• خنک‌ کاری موتور و جلوگیری از آسیب رسیدن به اجزای موتور در اثر افزایش دما
• پاکسازی موتور از دوده و سایر محصولات زاید ناشی از احتراق
• جلوگیری از اکسیدن شدن و زنگ‌زدگی اجزای داخلی موتور
• جلوگیری از تشکیل لجن در محفظه‌ی موتور
• کاهش ضربات ناشی از احتراق در موتور خودرو

برای انتخاب شاخص کیفیت روغن موتور بر اساس آنچه در دفترچه خودروی شما ذکر شده است بهتر است از همان سطح یا سطوح بالاتر استفاده نمایید و از روغن موتورهای با سطوح کیفیت پایین تر به هیچ عنوان استفاده نکنید. بدیهی است روغن موتورهای تولید شده در سطوح کیفی بالاتر دارای قابلیت های فنی بیشتری می‌باشند و این موضوع ارتباطی با سال ساخت خودروی شما ندارد. روغن‌های با شاخص کیفیت SM و SN بهترین انتخاب برای خودرو شما می‌باشند.

لازم است نکته ای را بنویسم که شرکت هایی مانند ایران خودرو و یا سایپا در ایران همیشه از روغنی استفاده میکنند که کمترین هزینه را در تولید دارد بطور مثال بهترین روغن برای خودرو دنا توربو میتواند 5W 40 با حجم ۵ لیتر (با تعویض فیلتر روغن) باشد که در کارخانه از 10W 40 استفاده میشود! ممکن است که این کار آسیبی به خودرو نزند ولی شما برای کاهش صدای موتور، افزایش شتاب و بیشتر خنک نگهداشتن موتور در هر شرایطی میتوانید روغن 5W 40 استفاده کنید!

عوامل موثر در انتخاب روغن موتور مناسب

1. فاکتور API روغن موتور

شاخص American Petroleum Institute یا به اختصار API که توسط انجمن نفت امریکا مطرح گردیده است بیان گر کیفیت روغن موتور است. این شاخص که با 2 حرف انگلیسی بر روی بطری روغن موتور مشخص است نشان دهنده کیفیت روغن موتور است. حرف اول بیان گر نوع سوخت (دیزل یا بنزین) و حرف دوم بیانگر نوع کیفیت روغن موتور می‌باشد، که از اولین حرف الفبای انگلیسی شروع می‌شود.

شاخص های قدیمی به صورت SA/SB/SC/SD/SE/SF است که این روغن موتورها از کیفیت پایینی برخورداند و میتوان گفت استفاده از این روغن موتورها در خودروهای امروزی کاملا منسوخ شده است. امروز بیشتر از روغن موتور‌هایی با شاخص SJ/SL/SM/SN استفاده می‌شود.

همچنین شما می توانید از روغن موتور با کیفیت SN به جای SM استفاده کنید زیرا کیفیت این روغن بالاتر از کیفیت روغن موتور SM است و نه تنها آسیبی متوجه موتور خودرو شما نمی‌شود بلکه از نظر کیفیت مناسب تر هم می‌باشد. نمودار زیر به خوبی این موضوع را نشان می­ دهد که با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی این شاخص روغن موتور چگونه از SA به SN ارتقاء یافته است. پس بهتر است برای خرید روغن موتور حتما به این فاکتور مهم دقت کنید و از روغن موتور‌هایی با کیفیت بالا برای خودرو خود استفاده کنید.

نمودار پیشرفت شاخص API

این شاخص که یک استاندارد آمریکایی است برای نشان دادن درجه کیفیت روغن موتور است که به صورت API SX برای خودروهای بنزینی و API CX برای خودروهای دیزلی نمایش داده می‌شود. حرف X برای موتورهای بنزینی به صورت متغیر از حروف لاتین A تا N است و حرف X برای موتور های دیزلی به صورت متغیر از حروف لاتین A تا J استفاده شده است که هر چه این درجه به سمت حروف آخر لاتین برود روغن از کیفیت بالاتری برخوردار است.

لیست استاندارد های API برای خودرو های بنزینی

• SN: بالاترین سطح کیفیت روغن موتور بنزینی در استاندارد API برای موتور خودروهای ساخته شده از سال 2011 به بعد
• SM: برای موتور خودروهای ساخته شده در سال 2010 و قدیمی تر
• SL: برای موتور خودروهای ساخته شده در سال 2004 و قدیمی تر
• SH , SG , SF , SE , SD , SC , SB , SA , SJ هر کدام بترتیب برای ماشین های قدیمی تر تولید شده اند.

نکته‌ مهم برای خرید روغن موتور مطرح است آن هم اینکه حتما باید این گرید با مشخصات روغن مدرج در دفترچه خودرو یکسان باشد. برای مثال برای خودرویی با گرید api SG نمی‌توان روغن موتور با گرید API SN استفاده کرد و بالعکس.

لیست استاندارد های API برای خودرو های دیزلی

• روغن موتور ها با درجه CA , CB , CC , CD-II , CE , CE , CF , CF-2 , CF-4 , CH-4 به ترتیب از سالهای قدیم روی خودروهای دیزلی و ماشین سنگین تولید شده است.
• CI-4: روغن مخصوص موتور های دیزلی سبک، متوسط و سنگین با ویژگی کاهش اکسید های نیتروژن تا 50% با استفاده از گازهای خروجی خنک شده از اگزوز به عنوان جایگزین اکسیژن. این روغن به منظور مقابله با اسید های حاصل از NOX، دارای قابلیت ذخیره بالاتری است.
• CJ-4: معرفی شده در سال 2006 برای موتور های سرعت بالای چهار زمانه. این روغن موتور طراحی شده تا استانداردهای تولید آلایندگی مدل سال 2007 در اتوبان را دارا باشد. روغن های API CJ-4  از حد معیار های عملکرد Cl-4 PLUS ,Cl-4 ,CH-4 ,CG-4 و CF-4 فراتر رفته و می توانند به طور موثری موتور های نیازمند سرویس این نوع API را روغن کاری نمایند.

2. فاکتور SAE ( غلظت روغن موتور)

یکی دیگر از فاکتورهایی که در انتخاب روغن موتور نقش اساسی دارد، نوع روغن موتور از نظر گرانروی (ویسکوزیته) آن است. یعنی غلظت روغن موتور باید به چه میزان باشد تا با توجه به نوع کارکرد موتور و شرایط آب و هوایی، روغن موتور بهترین عملکرد را داشته باشد.

SAE: 10W-40 , 5W-40 , 5W-30 , 10W-30 , 20W-50 , 0W-20

اطلاعات مهم در اعداد روی روغن موتور

عدد اول قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن موتور است که هر چه این عدد کوچک تر و حتی صفر باشد روغن موتور رقیقتر است و یا به اصطلاح گرانروی پایین تری دارد. در دمای پایین مانند فصل زمستان این عدد اگر کم باشد براحتی ماشین استارت میخورد.

عدد دوم بعد از حرف W نیز نشان دهنده غلظت روغن موتور در درجه حرارت بالا است. هر چه این عدد بزرگتر باشد غلظت روغن موتور بیشتر یا به اصطلاح سنگینتر است. یعنی در دماهای بالای محیطی بهتر میتواند موتو را روغن کاری و خنک کاری کند‍!

نکته ای که میخواستم بهتون بگم این است که روغن موتور بر حسب دمای محیط شما نباید انتخاب شود که خیلی از کاربران همچین اشتباهی میکنند و هر فصل روغن ماشین خود را با گرانروی بیشتر یا کمتر تغییر میدهند. در اصل دمای موتور چه شما در اهواز زندگی میکنید چه در تبریز بعد از چند دقیقه از روشن کردن ماشین یه یه درجه ای میرسد که مناسب موتور است! بنابراین این اشتباه را برای انتخاب روغن موتور مناسب خودرو خود نکنید.

شما میتوانید برای انتخاب شاخص SAE با توجه به دفترچه راهنمای خودرو شاخص روغن مناسب خود را انتخاب کنید و یا بطور مثال اگر روغن موتور فابریک شما دارای شاخص ویسکوزیته SAE 10W40 است بجای آن شاخص SAE 5W40 را برای عملکرد بهتر موتور در استارت اولیه، یا کم شدن صدای موتور و حتی شتاب بهتر استفاده کنید.

محدوده دما برای عدد گرانروی (ویسکوزیته) SAE

غلظت روغن موتور

برای مثال روغن موتور10W-40 با توجه به جدول در بازه دمایی 30- تا 40+ درجه سانتی گراد کاربرد دارد. بنابرابن با استفاده از نمودار بالا می­ توان به راحتی روغن موتور مناسب را بر اساس شرایط آب و هوایی منطقه ای که در آن زندگی می کنید را بدست آورید. برای مثال دمای شهر تهران و اطراف آن در تابستان در محدوده دمایی 10- درجه سانتی گراد تا 40+ درجه سانتی گراد است، بنابراین با توجه به این رنج دمایی روغن موتوری مناسب است که گرانروی آن در دمای بالا زیاد باشد در نتیجه استفاده از روغن موتورهایی با شاخص گرانروی 15W-40 و یا روغن 10W-40 در این بازه دمایی پیشنهاد می‌شود.

بررسی اولیه انواع روغن موتور ایرانی و خارجی

اگر میخواهید یک روغن خوب و مناسب انتخاب کنید در درجه اول لازم است اطلاعات پایه درباره حالت روغن بدانید. مشخصات اولیه یک روغن موتور خوب شامل موارد زیر است:

• روغن موتور باکیفیت و اصل نباید خیلی غلیظ یا خیلی رقیق باشد. یک روغن موتور خوب باید غلظت مناسبی داشته باشد.
• یک روغن موتور خوب روغنی است که به تدریج در موتور خودرو سیاه شود. به این معنا که رفته رفته ناخالصی‌ها و دوده‌های دورن موتور را جذب کند.
• یک روغن اصل و باکیفیت باید بدون بو باشد. بنابراین اگر پس از باز کردن درب روغن موتور، بوی تندی به مشامتان خورد، احتمالا روغن موتور تقلبی است.
• روغن موتور خوب و اصل باید شفاف باشد. اگر روغن شفاف نبود یا رنگ آن سیاه بود، قطعا تقلبی است.
• روغن موتور باید فاقد هرگونه جسم زائد و اجسام کوچک شناور باشد.

3. فاکتور پایه روغن موتور

یکی دیگر از فاکتور هایی که در انتخاب روغن موتور مهم است، فاکتور پایه روغن موتور است. فرآیند تولید هر روغن موتور با روغن موتور دیگر کاملا متفاوت است. روغن موتورهای تولید شده بر اساس نوع پایه روغن موتور تولید به 3 نوع زیر تقسیم بندی می شوند.

• روغن موتور مینرال (Mineral)
• روغن موتور نیمه سنتتیک (Semi Synthetic)
• روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک (Full Synthetic)

روغن موتور مینرال:

شاید به نوعی می­ توان گفت این نوع روغن موتور، اولین روغن موتور تولید شده است که در فرآیند تولید آن هیچ گونه عملیات بهینه سازی صورت نگرفته است. در واقع این روغن موتور بر پایه نفت خام تولید شده و بدون اصلاح سازی ساختار شیمیایی وارد بازار می شود. این روغن موتور مخصوص خودروهای قدیمی و کلاسیک است. با توجه به اینکه این روغن موتور نسبتاٌ ارزان قیمت است ولی به دلیل ساده بودن آن، بازه زمانی بین دو تعویض روغن موتور کوتاه تر است.

روغن موتور نیمه سنتتیک:

این روغن موتور ترکیبی از روغن موتور های سنتتیک و روغن موتور ساده (مینرال) است. ساختار شیمیایی روغن موتورهای سنتتیک به طور قابل ملاحضه‌ای اصلاح شده است که مقاومت، دوام و کارایی آن بالاتر رود. استفاده از این روغن موتور در خودروهای امروزی و البته نه چندان گران قیمت کاربرد دارد. این نوع روغن موتور برای خودروهایی مانند پژو 206، پژو 405، پژو پارس، سمند، تیبا، ام وی ام و… مناسب است. قیمت این نوع روغن موتور بالاتر از روغن‌ موتور مینرال است و بازه تعویض آن طولانی تر است.

روغن موتور سنتتیک یا تمام سنتتیک:

این روغن موتور بر اساس آخرین تکنولوژی در ساخت روغن موتور تولید شده است که تمام ناخالصی های روغن موتور به طور کامل حذف شده و ساختار شیمیایی آن به گونه ای تقویت شده است که مقاومت بالا و روانکاری بهتری نسبت به بقیه روغن موتورها دارد. روغن موتورهای تمام سنتتیک مخصوص خودروهایی با تکنولوژی بالا است، برای مثال بنز، بی ام و، تویوتا، هوندا، هیوندای، کیا و… می­‌بایست از این نوع روغن موتور استفاده کنند. قمیت این روغن موتور به مراتب بالاتر از روغن موتورهای مینرال و نیمه سنتیک است است.

هر چند که روغن موتور تمام سنتتیک از نظر نوع عملکرد دارای کارایی بهتری است ولی انتخاب این روغن موتور برای بعضی از خودروها مناسب نیست و یا ضرروتی به خرید این نوع روغن موتور نیست زیرا فقط هزینه های اضافی بر روی دستان شما باقی خواهد گذاشت.

روغن سنتتیک اولین بار به طور انبوه توسط آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم تولید شد. به دلیل نبودن نفت، دولت آلمان با استفاده از ذغال سنگ و گاز متان روغنی را تولید کرد که به دلیل چسبندگی خوب مولکول‌های روغن از آن برای موتور‌های هواپیما استفاده می‌کرد. بعدا با پیشرفت تکنولوژی و بهبود فرایند تصفیه، روغن سنتتیک به روغن تمام سنتتیک تبدیل شد. 

خرید روغن موتور