آموزش شاسی خودرو
به طور کلی خودرو از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:
- بدنه
- موتور
- شاسی
تعریف: شاسی در اصل یک چهار ضلعی است و از فولاد سخت به شکل ناودانی ساخته می شود که در بخش آموزش شاسی خودرو خواهیم دید که قسمت هایی مثل موتور و سیستم انتقال قدرت و سیستم فنر بندی و سیستم ترمز و فرمان روی آن نصب می شود.
خصوصیات یک شاسی خوب عبارتند از :
- تحمل بیشترین میزان وزن و تنش ممکنه
- سبکی شاسی
- کمترین حجم ممکنه
- سهولت در پیاده سازی سیستم
- هزینه پایانی جهت اجرای سیستم
- توانایی تغییر فرم در موارد مورد لزوم و در نقاط مشخص جهت بالاترین میزان جذب ضربه
- توانایی حفظ استحکام و عدم تغییر فرم در قسمتهای حیاتی مورد نیاز سیستم جهت حفظ بالاترین میزان ایمنی
- توانایی مقاومت در برابر خوردگی تأثیرات شیمیایی و همچنین توانایی کارکرد در گرمای گسترده
- قابلیت تعمیر ساده و بازیابی خصوصیات اولیه
- انتقال کمترین میزان لرزش و صدا به قسمتهای درونی اتاق
اصول طراحی شاسی و بدنه خودرو، بررسی مزایا و معایب انواع شاسی در اتومبیل ها
شاسی مستقل
این شاسی از دو تکه آهن ناودانی بلند که به صورت موازی از جنس فولاد سخت ولی سبک می باشد ساخته می شود و به وسیله دو رام در دو سر آن به یکدیگر متصل می شود. شاسی معمولا در عقب کمی بالاتر آمده و این به خاطر ایجاد فضای بیشتر برای دیفرانسیل و فنرهاست و در قسمت جلو کمی باریک تر ساخته می شود و این برای بهتر فرمان دادن می باشد. در طراحی شاسی از ورق های نازک فلزی که آنها را به روش شکل دادن (پروفیل) تولید می کنند. البته قسمت هایی از شاسی باید از ورق هایی که ضخامت بیشتری دارند مثل کف و محوطه موتور و همچنین تکیه گاه های محورهای جلو و عقب که بیشترین نیرو و فشار بر آنها اعمال می شود ساخته شوند. ضخامت ورق ها معمولا 2 الی 3 میلی متر است و به گونه ای جوشکاری میشوند که از استحکام خوبی برخوردار باشند. خودروهای سواری در مقایسه با خودروهای سنگین نیروی کمی را تحمل می کنند و روی شاسی آنها بار استاتیکی کمتری وارد می شود. بنابرین خودروهای سواری می توانند با سرعت زیاد حرکت کنند و اصولا طراحی شاسی سر خود به همین منظور بوده است.
مزایای شاسی و اتاق مستقل عبارتند از :
- هزینه های تمام شده و اجرت کار به خاطر یک جا و مستقل بودن ساخت شاسی، اتاق و صرفه جویی در زمان (مراحل پرسکاری و جوشکاری) کمتر می شوند.
- چون تعویض قطعات به علت خراب شدن به وسیله پیچ و مهره است زمان و مخارج کمتری دارد.
معایب شاسی و اتاق مستقل عبارتند از :
- به علت سنگین بودن خودرو نیروی محرکه آن برای شتاب گرفتن کمتر است.
- طراحی ایمنی خودرو به علت سنگین بودن قطعات دشوار است و در هنگام تصادف احتمال این که سرنشینان دچار حادثه شوند زیاد است.
- ساخت قطعات شاسی و اسکلت آن نیاز به پرس های سنگین و ماشین آلات گران تری دارد.
- به علت اتصال قطعات توسط پیچ و مهره به سر و صدای زیاد و همچنین استهلاک بیشتری دچار می شود.
شاسی نیمه جدا شدنی :
نوع دیگری از شاسی ها وجود دارد که آن ها را شاسی نیمه جدا شدنی مي گویند. کارخانجات خودرو سازی Rover برای اولین بار خودروهایی را تولید کرده اند که شاسی آنها از دو قسمت تشکیل شده است. این دو قسمت عبارتند از :
- ثابت
- قسمتهای جدا شدنی از شاسی
اجزای ثابت شاسی نیمه جدا شدنی عبارتند از :
- کف
- ستونها
- دیوارهای صندوق عقب
- دیواره جلوی موتور و دیواره صندوق عقب
قسمتهای جدا شدنی در شاسی نیمه جدا شدنی عبارتند از :
- سقف خودرو
- گلگیر ها
- جلو پنجره و ...
مزایای شاسی نیمه جدا شدنی :
- در هنگام تصادف هزینه قطعاتی که خراب شده اند و باید تعویض شوند پایین می آید.
- فرم اتاق شکل پذیر است و می توان طرح جدیدی را تولید کرد.
- می توان موتور و محورها را که نسبتاً سنگین هستند را روی یک اسکلت جداگانه سوار کرد.
- در مونتاژ کردن امکان عایق بندی بهتری بین دو قطعه وجود دارد. در نتیجه سر و صدا و همچنین ارتعاشات چرخ ها به اتاق کاهش می یابند.
انواع شاسی جدا شدنی عبارتند از :
- شاسی نردبانی
- شاسی جناغی در وانت
- شاسی وسط لوله ای در کامیون
- شاسی فرم7و8 در خودروهای مسابقه ای
- شاسی صفحه ای مثل: شاسی فولکس واگن قورباغه ای
تعمیرات شاسی خودرو و روسازی آن در اثر ارتعاشات و تکان های زیاد به علت ناهموار بودن جاده ممکن است كه این اتفاقات رخ دهد:
- ممکن است كه اتصالات و قطعات شل یا شکسته شوند.
- ممکن است در اثر تصادف فرم شاسی و رو سازی آن تغییر کند.
در هر دو صورت باید در اسرع وقت نسبت به رفع عیب اقدام شود.
رفع عیوب شاسی در اثر اتفاقات ذکر شده بدین گونه است:
-قطعاتی که بوسیله میخ پرچ و یا جوشکاری به هم متصل می شوند، اگر شکسته و یا شل شده اند را می توانید با ضربه زدن توسط یک چکش کوچک امتحان کرد. اگر صدای شنیده شده ناشی از ضربه، خفه بود پرچ ها شل و یا قسمت های جوشکاری شده شکسته شده اند، کوبیدن روی پیچ ها توسط چکش كوچك به خاطر محکم شدن آنها کار درستی نیست، بلکه باید تعویض شوند.
-اگر محل اتصال روی شاسی صدای جیر جیر دهد ، نشانه آن است که لایه های بین دو قطعه از بین رفته و باید هر چه زودتر تعویض شود.
-در اثر تصادف خودرو ممکن است فرم شاسی و روسازی آن تغییر کند، با یک سری آزمایش می توان عیب را مشخص و آن را رفع کرد. مثلا اگر فرم قالب شاسی تغییر کند و یا محورها و فنرهای برگه ای منحرف شوند، در هر صورت باعث لاستیک سایی شدید می شود. نواقص فوق را می توان با اندازه گیری دقیق مشخص کرد.
اندازه گیری انحراف قالب شاسی به وسیله ریسمان به دو روش امکان پذیر است:
- رو سازی باید جدا شود
- رو سازی جدا نمی شود
- ابتدا باید رو سازی های خودرو را جدا کنیم، سپس به وسیله ریسمان این کار را انجام می دهیم. بیشتر سازندگان خودروها نقطه وسط (نقطه کنترل) را علامت گذاری می کنند. ریسمان باید از نقطه وسط بگذرد و قطرها باید از هر دو طرف ، مثلث های مساوی را نشان دهد. در غیر این صورت شاسی انحراف دارد.
- چنانچه اندازه گیری بدون پیاده کردن رو سازی انجام شود مثل : خودروهای شاسی سر خود، ابتدا خودرو را روی یک سطح صاف افقی قرار می دهیم و از هر دو طرف، از نقاط مشابه قالب شاسی، شاقول روی زمین نشانه گذاری می کنیم. مثلا: از محل کرپی فنرها یا انتهای اکسل ها استفاده می شود. چهار نقطه روی زمین مشخص شده، با وصل کردن این چهار نقطه یک مستطیل رسم می شود. سپس قطرهای آن را رسم نموده، محل تقاطع قطرها همان نقطه وسط شاسی است. درصورت سالم بودن شاسی باید تمام مثلث ها، مشابه و مساوی هم باشند. در غیر این صورت اندازه انحراف شاسی معلوم می شود.
انواع شاسی
- شاسی نردبانی
- شاسی صفحه ای
- شاسی لوله ای
- شاسی ستون فقراتي
- شاسی های یکپارچه
امروزه در بیشتر خودروها از این گونه شاسی استفاده می کنند. بطوری که استفاده از این نوع شاسی ها به 99 درصد رسیده است.
مزایا :
- قدرت تحمل نیروها خصوصا نیروی پیچشی
- فضای باز و گسترده در شاسی
- تعمیر این شاسی ها پس از تصادف ارزان قیمت است
- فرم اتاق شکل پذیر است
- سبک بودن شاسی
- محکم تر بودن شاسی
معایب :
- در بعضی از انواع شاسی، در این نوع شاسی یکپارچه، وزن خودرو بالا است و کمترین توان در مقابل وزن وارد شده را دارا مي باشد.
- جنس شاسی های یکپارچه معمولا از فلز های سبک می باشد. با این حال در مقابل ضربات شدید مقاوم است.
- بهترین نوع این نوع شاسیها، شاسی های فوق سبک که از سال 90 در بازار عرضه می شد. از جمله مزایای این نوع شاسی ها: سبک بودن و استحکام این شاسی ها است، شاسی فوق سبک در سال 98 بطور کامل در خودروها استفاده شده است.
