الکترونیک عمومی

فصل اول

مقدمه

اجسام از نظر الکتریکی به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

1. رسانا یا هادی که دارای الکترون آزاد هستند > مانند فلزات
2. نارسانا یا عایق > مانند پلاستیک و یا فیبر مدارچاپی
3. نیمه رسانا یا نیمه هادی > مانند قطعه دیود

تعریف ولتاژ و جریان:

الکترون های آزاد یک رسانای فلزی (برای مثلا قسمتی از طول یک سیم مسی) همانند مولکول های گاز موجود در یک ظرف حرکت کاتوره ای دارند. این الکترون ها راستای مشخصی درامتداد سیم ندارند . اگر یک صفحه ی فرضی از سیم بگذرانیم آهنگ عبور الکترون ها در سیم از راست به چپ با آهنگ عبور آنها از چپ به راست یکسان است یعنی آهنگ خالص عبور الکترون ها صفر است.

در صورتی که این الکترون ها در طول سیم شروع به حرکت کنند اصطلاحا می گوییم در سیم جریان الکتریکی برقرار شده است.

توجه: جریان را با I نمایش داده و واحد آن آمپر (A) است.

تعریف ولتاژ (اختلاف پتانسیل الکتریکی):

عاملی که موجب به حرکت در آمدن الکترون ها می گردد را اختلاف پتانسیل الکتریکی می گویند.

انواع جریان:

جریان مستقیم DC یا جریان پیوسته : عبور پیوسته جریان الکتریسیته از یک هادی نظیر یک سیم از پتانسیل بالا به پتانسیل کم است. در جریان مستقیم، بار الکتریکی همواره در یک جهت عبور می کند. برق باطری DC است و مدارات الکترونیکی از این جریان استفاده می کنند.

جریان متناوب (AC): جریان الکتریکی است که در آن اندازه جریان به صورت چرخه ای تغییر می کند، بر خلاف جریان مستقیم که در آن اندازه جریان مقدار ثابتی می ماند.

انواع قطعات از نظر ظاهری:

 LMD(LEAD MONT DEVICE): قطعات نصب عمقی

قطعات LMD یا همان DIP قطعاتی در اندازه های بزرگ هستند که وارد برد مدار می شوند و آن طرف برد لحیم می شوند:

 SMD(SURFACE MONT DEVICE): قطعات نصب سطحی

قطعات SMD قطعاتی با اندازه های کوچک و پایه های ریز هستند که روی برد لحیم می شوند.

نکته: تمامی قطعات به کار رفته در برد تلفن همراه از نوع SMD هستند.

مقاومت الکتریکی:

به مقاومتی که یک رسانا در برابر عبور جریان از خود نشان می دهد می گویند. مقاومت را با R نشان داده و واحد آن اهم (Ω) است.

توجه: رابطه زیر که بیانگر ارتباط بین جریان و ولتاژ در یک رسانا است را قانون اهم می گویند:

R=V/I

فصل دوم

آشنایی با الکترونیک عمومی:

مطالبی که در این فصل قرار است یاد بگیریم خیلی اهمیت دارند . در واقع پایه مطالب بدی هستند. دوست دارم در یادگیری

آنها دقت زیادی کنید.

قطعاتی که باید یاد بگیریم را برای شما در زیر لیست کرده ام:

علاوه بر این شما در این فصل کارکردن با ابزارهای تعمیرات را هم یاد می گیرید.

مقاومت	رگولاتور
فیوز	فیلتر
خازن	کریستال
سلف	چیپ ها
دیود	کانکتورها
ترانزیستور	انواع فلت

آشنایی با قطعه مقاومت (Resistor)

مقاومت ها یکی از پرمصرفترین قطعات در مدارات الکترونیکی هستند. این قطعات در مقابل عبور جریان از خودشان مقاومت نشان می دهند در واقع برای کنترل کردن جریان از آنها استفاده می کنند. مانند سرعت گیرهایی که در سطح خیابان برای کنترل سرعت اتوموبیل ها بکارگیری می شود.

مقاومت های SMD موجود روی برد تلفن همراه نسبت به سایر قطعات، ریزتر و دارای ارتفاع کمتری هستند.

انواع مقاومت ها:

1. مقاومت های ثابت
2. مقاومت های متغیر

انواع مقاومت های ثابت:

1. سرامیکی
2. فیوزی

مقاومت های سرامیکی: قطعاتی مستطیلی شکل،با دو پایه نمایان فلزی کوچک و بیشتر به رنگ مشکی براق روی برد به چشم می خورد. مقدار اهم این مقاومت ها زیاد است و برای کنترل جریان استفاده می شوند.

مقاومت های فیوزی: این مقاومت ها دارای اهم بسیار کمی هستند (معمولا زیر 10 اهم). از این مقاومت ها برای محافظت از سایر قطعات در برابر نوسانات جریان استفاده می شود. آنها بیشتر در رنگهای مشکی مات، سبز، قرمز، شیری یا کرم رنگ و کوچک هستند. روی بعضی از آنها نوشته (K) یا (...) یا (O) نوشته شده است.

مقاومت های متغیر :

شامل دو مقاومت پتانسیومتر و وریستور می شود.

پتانسیومترها : مقاومت هایی که تحت شرایط فیزیکی می توان مقدار اهم آنها را تغییر داد مثل ولوم صدای رادیو

وریستورها : مقاومت هایی هستند که اهم آنها با تغییر عوامل محیطی تغییر می کند. عوامل محیطی مثل (دما نور ولتاژ و مغناطیس)

پنج نوع از مقاومت های وریستور به شرح زیر است:

نام مقاومت		وضعیت	شماتیک
NTC
PTC
VDR
LDR
MDR

تمرین : به کمک مربی خود کاربرد هر یک از مقاومت های بالا را در تلفن همراه بررسی کنید.

نام و کاربرد مقاومت
NTC
PTC
VDR
LDR
MDR

اهم گیری از مقاومت:

برای این کار دو حالت وجود دارد:

1. مقاومت هایی که روی آنها کد گذاری شده است.
2. مقاومت هایی که روی آنها چیزی نوشته نشده است.

مقاومت هایی که روی آنها کد گذاری شده است به دو دسته هستند:

حالت اول : کد نوشته شده روی مقاومت متشکل از سه رقم است. مثل 222 یا 235

حالت دوم : کد نوشته شده ترکیبی از حرف و رقم است. مثل R22 یا 2R2

حالا نوبت به مقاومت هایی می رسد که روی آنها چیزی نوشته نشده است . همان طور که متوجه شدید تعداد این مقاومت ها خیلی زیاداست .

پس برای اهم گیری آنها از مالتی متر استفاده می کنیم.

تمرین کارگاهی :

به کمک مربی خود نحوه استفاده از مالتی متر را فرا بگیرید و همچنین با استفاده از این دستگاه راه کار سریعتری جهت یافتن مقاومت های فیوزی پیدا کنید .

ضریب تلرانس :

از آنجا که ساخت مقاومت با اندازه اهم صددرصد دقیق هزینه های زیادی دارد پس اهم مقاومت های موجود روی برد قدری با مقدار اهم تعیین شده اختلاف دارد. به این اختلاف تلرانس می گویند.

نکته : تلرانس یک مقاومت می تواند تا 21 درصد باشد و آن را مطابق با حروف جدول روبرو نشان می دهند. عدد نوشته شده جلوی هر حرف نمایانگر درصد تلرانس است.

تمرین کارگاهی:

• اگر روی مقاومتی 3R5J نوشته شده باشد، اهم مقاومت چقدر است؟

• اگر روی مقاومتی M23F نوشته شده باشد، اهم آن چقدر است؟

انواع روش های بستن قطعات به یکدیگر:

1. سری
2. موازی
3. مختلط

تمرین کارگاهی:

• برای حالت های فوق مثالی را با رسم شکل بیاورید.
• و با توجه به آن نوع بسته شدن قطعات مدار روبرو را مشخص کنید.

مقاومت معادل:

مقدار مقاومتی که می توان به جای تعدادی مقاومت استفاده شود و همان مقدار اهم را در مدار ایجاد کند.

• محاسبه مقاومت معادل در حالت سری:
• محاسبه مقاومت معادل در حالت موازی:       

خازن Capacitor

خازن متشکل از دو صفحه موازی است که روبروی هم قرار میگیرند. زمانی که این دو صفحه را به یک باطری وصل کنیم بارهای الکتریکی طبق الگوی زیر در بین صفحات خازن گیر می افتند. در واقع خازن بارهای الکتریکی (انرژی الکتریکی) را در خود ذخیره می کند.

خازن ها عمدتا برای صاف کردن سطح تغییرات ولتاژ مستقیم استفاده می شود. از خازن ها در مدارات به عنوان فیلتر هم استفاده می شود. زیرا خازن ها به راحتی سیگنالهای متناوب را عبور می دهند ولی مانع عبور سیگنالهای مستقیم می شوند. خازن را با حرف C که ابتدای کلمه capacitor است نمایش می دهند.

قطعه دی الکتریک: برای آنکه ظرفیت خازن را افزایش دهند از یک عایق در وسط صفحات خازن استفاده می شود. این عایق می تواند از جنس هوا/سرامیک/کاغذ و یا اکسید برخی فلزات باشد مثل اکسید آلمینیوم و تانتالیوم.

انواع خازن:

ثابت و متغیر

خازن های ثابت بکار رفته در موبایل:

1. خازن های سرامیکی
2. خازن های تانتالیومی
3. خازن های آلمینیومی

خازن های سرامیکی:

خازن هایی با ظرفیت اندک که عمدتا در مدار به صورت موازی بسته می شوند و به عنوان نویزگیر بکار می روند.

این خازن ها مکعبی شکل و در رنگ های کرم؛ قهوه ای طوسی و بژ روی برد قابل مشاهده هستند.

نکته : خازن های سرامیکی بدون پلاریته هستند. درصد خرابی آنها بسیار ناچیز است.

روش تست: در صورتی که دی الکتریک بین صفحات دچار سوختگی شود خازی قادر به نگهداری بارهای الکتریکی نخواهد بود. برای بررسی این مسئله مالتی متر را بر روی رنج 21 کیلواهم قرار داده و به پایه های خازن متصل می کنیم در این مرحله مالتی متر برای لحظه ای عدد مالتی متر رو به زیاد شدن می رود و بعد مجددا روی عدد 1 ثابت می شود. این نشانه سالم بودن خازن است.

شماتیک خازن های سرامیکی:

چون خازن ها دارای ظرفیت اندکی هستند از پارامتر های زیر برای نمایش ظرفیت آنها استفاده می شود.

103	mf	میلی فاراد
106	uf	میکرو فاراد
109	nf	نانو فاراد
1012	pf	پیکو فاراد

خازن های تانتالیومی:

دارای ظرفیت بیشتری و اندازه درشتر نسبت به نوع سرامیکی هستند و بصورت محدود روی برد های موبایل مشاهده می شوند. این خازن ها در صورت وجود بیشتر در واحد های تغذیه و یا آنتن گوشی بکارگیری می شوند. درضمن این خازن ها با پلاریته هستند و قطبیت آنها از روی ظاهرشان قابل مشاهده است.

تمرین کارگاهی:

به کمک مربی خود خازن های تانتالیومی روی برد تلفن همراه خود را شناسایی کنید. و روش تستی برای این خازن بیابید.

از آنجا که خازن ها دارای ظرفیت های کمی هستند از پارامتر های زیر جهت نمایش میزان ظرفیت آنها استفاده می شود.

خازن با کاربرد کوپلاژ :

خازنی است که اجازه گذشتن سیگنال AC را از مداری به مدار دیگر می دهد ولی مانع عبور سیگنال DC می شود. در تقویت کننده واحد صوت گوشی به صورت سری از این خازن ها استفاده می شود.

سلف inductor :

سلف یک قطعه ساده الکترونیکی، غیرفعال (پسیو) است که از پیچیده شدن مقداری سیم به دور یک هسته عایق تشکیل می شود. این قطعه دارای دو پایه است و با آن القا گر نیز می گویند. این هسته می تواند از جنس هوا و گاهی آهن یا فریت باشد.

کاربرد سلف :

سلف ها عمدتا در مدار به صورت سری بسته می شوند و برای جلوگیری از تغییرات ناگهانی جریان در مدار بکار می روند بدین صورت که وقتی که جریانی از سیم پیچ بگذرد ، انرژی به صورت میدان مغناطیسی در سیم پیچ ذخیره می شود. زمانی که شدت جریان تغییر کند ، سلف ولتاژ ذخیره شده در خود را در مدار القا می کند و این ولتاژ مانع از تغییر ناگهانی جریان در مدار می شود. همجنین این قطعه برای نویزگیری کاربرد دارند.

سلف را با حرف l نشان می دهند، واحد آن هانری H و شماتیک آن است.

تفاوت خازن و سلف :

تفاوت خازن و سلف در این است که خازن انرژی الکتریکی را توسط میدان الکترواستاتیکی "بار الکتریکی" در خود ذخیره می کند و از صفحات هادی و عایق بین آنها که دی الکتریک نامیده می شود تشکیل شده است اما سلف انرژی الکتریکی را توسط میدان الکترو مغناطیس در خود ذخیره می کند و از دو قسمت اصلی سیم پیچ و هسته تشکیل شده است.

انواع سلف از نظر ظاهری:

1. سلف های مکعبی شکل
2. سلف های استوانه ای شکل

نکته : از سلف های مکعبی عمدتا به عنوان نویزگیر و از دایره ای معمولا به عنوان القا گرهای قوی ولتاژ در مداراتی مثل مدار لایت LCD یا صفحه کلید استفاده می شود.

تمرین کارگاهی:

با استفاده از ساختار این قطعه روشی را برای تست آن بیابید.

آشنایی با قطعه دیود (Diod)

دیود قطعه ای الکترونیکی است که از اتصال دو نیمه هادی n , p تشکیل می شود. این قطعه یک نیمه رسانا است و از یک سمت دارای مقاومت در حد صفر بوده و جریان را به راحتی عبور می دهد و از سمت دیگر دارای مقاومتی تقریبا بی نهایت است و جریان را عبور نداده و یا تحت شرایط خاص عبور می دهد. دیودها را از مواد نیمه رسانا مثل ژرمنیوم یا سیلیکون می سازند. دیود ها جریان را از آند (+) به کاتد (-) به راحتی عبور می دهند اما از طرف دیگر اینطور نیست.

دیود ها را با D نمایش داده و شماتیک عمومی آنها بصورت  است.

انواع دیود در الکترونیک تلفن همراه:

1. دیود های معمولی (یکسو کننده)
2. دیود زنر (تثبیت کننده)
3. دیود LED (نور دهنده)

کاربرد دیود معمولی (یکسو کننده)

این دیود جریان را فقط از یک سمت عبور می دهد و از سمت دیگر نارسانا است . در شارژرها از چهار عدد دیود معمولی برای تبدیل برق متناوب به مستقیم استفاده می شود که به این مجموعه دیودی در اصطلاح پل دیود می گویند. همچنین از این دیود برای یکطرفه کردن مسیر) یکسوسازی( به منظور جلوگیری از پس زدن جریان استفاده می شود.

شکل ظاهری قطعه: دیود معمولی قطعه ای مکعبی شکل با دو پایه است که در یک لبه آن خراشیدگی وجود دارد که نشان دهنده طرف منفی قطعه است.

تمرین کارگاهی :

دیودی را از روی برد جدا کرده و با توجه به نکات گفته شده روش تستی برای آن بیابید.

کاربرد دیود زنر (تثبیت کننده)

این دیود در بایاس مستقیم دقیقا مانند دیود معمولی عمل می کند اما عملکرد آن در بایاس معکوس متفاوت است. هر دیود زنر دارای یک ولتاژ شکست است و تا زمانی که ولتاژ منبع کمتر از این ولتاژ شکست باشد دیود در بایاس معکوس جریان را عبور نمی دهد اما به محض اینکه ولتاژ منبع برابر یا بیشتر از ولتاژ شکست دیود زنر شود، این دیود در بایاس معکوس برق را از خود عبور می دهد و از آن به بعد دیود ولتاژ دو سر خود را ثابت نگه می دارد.

نکته : از این خاصیت دیود زنر به منظور محافظت از قطعات حساس به نوسانات ولتاژ می توان استفاده کرد.

نکته : معمولا تعدادی دیود را در قالب یک IC در هم ادغام کرده و در یک مدار استفاده می کنند که به آنها IC محافظ می گویند.

کاربرد دیود LED (نور دهنده)

این دیود همانند دیود معمولی عمل می کند با این تفاوت که در بایاس مستقیم نور نیز تولید می کند. از این دیود به عنوان back light صفحه نمایش و صفحه کلید تلفن همراه و همچنین نمایش علائم استفاده می شود.

LED ها تقریبا 92 درصد انرژی دریافتی را به نور تبدیل می کنند در صورتی که لامپ های رشته ای فقط 2 درصد انرژی را به نور و مابقی را به صورت گرما تلف می کنند.

ترانزیستورها

ترانزیستور یکی از مهمترین قطعات الکترونیک است در سال 1991 هنگام تحقیق برای دستیابی به تقویت کننده های کارآمدتر و یافتن جایگزینی بهتر برای رله های مکانیکی اختراع شد. لوله های خلاء، صوت و موسیقی را در نیمه اول قرن بیستم تقویت کرده بودند اما توان زیادی مصرف می کردند و سریعا می سوختند. شبکه های تلفن نیز به صد ها هزار رله مکانیکی برای اتصال مدارات به همدیگر نیاز داشتند تا شبکه بتواند سر پا بایستد و چون این رله ها مکانیکی بودند لازم بود برای عملکرد مطلوب همیشه تمیز باشند. در نتیجه نگه داری و سرویس آنها مشکل و پر هزینه بود. با ظهور ترانزیستور قیمت ها نسبت به زمان استفاده از لامپ خلاء شکسته شد و بهبودی زیادی در کیفیت شبکه های تلفن حاصل گردید.

در نتیجه کشف این قطعه پیشرفت زیادی را در صنعت الکترونیک ایجاد کرده است که تاثیرات آن را امروزه مشاهده می کنیم.

این قطعه ساختاری دیودی دارد و از مواد نیمه رسانایی مانند سیلیسیم و ژرمانیم ساخته می شود.

کاربرد ترانزیستور:

1. ​سوئیچینگ
   • ترانزیستور می توانند مانند یک کلید عمل کند. یعنی دارای دو حالت خاموش و روشن است با این تفاوت که سرعت در مقایسه با کلید چند صد هزار برابر است و در این زمان اندک می تواند از یک حالت به حالت دیگر تغییر وضعیت دهد.
2. تقویت فرکانس

نکته: ترانزیستورها را می توان در مدارات مختلف بکارگیری کرد و حتی می توان خروجی یک ترانزیستور را به ترانزیستور دیگر اتصال داد. برای مثال در در میکرو چیپ های امروزی، که حاوی میلیونها ترانزیستور هستند که با الگوی مشخصی چیده شده اند خروجی تقویت شده ی یک ترانزیستور به ورودی ترانزیستور دیگر داده می شود تا آن هم عمل تقویت کنندگی را بر روی ورودی انجام دهد و این عمل به همین ترتیب ادامه می یابد تا یک خروجی تقویت شده و پر توان بدست آید. مانند آی سی های آمپیلی فایر که می تواند سیگنالی بسیار ضعیف صوتی را از ورودی بگیرند و در خروجی خود یک صوت قوی و تقویت شده تحویل دهند.

انواع ترانزیستور:

1. BJT (ترانزیستورهای اتصال دوقطبی)

این قطعه متشکل از دو عدد دیود است که با الگویی مشخص به یکدیگر متصل شده اند. و در دو نوع NPN و PNP هستند.

شکل ظاهری: قطعاتی شبیه دیود معمولی هستند با این تفاوت که 3 پایه دارند. البته در برخی موارد نوع چهار پایه آن هم وجود دارد که یکی از پایه ها پهن تر است. این پایه عملیاتی نیست و نقش نگهدارندگی و خنگ کنندگی دارد.

مشخصات پایه ها:

E امیتر:

C کلکتور:

B بیس:

نکته: ترانزیستورها را در روی برد با T یا Q نشان می دهند.

FET (ترانزیستورهای اثر میدانی)

کاربرد این نوع ترانزیستور بیشتر در آی سی ها است . این قطعه دارای سه پایه با نام های درین – سورس و گیت است. گیت مانند پایه بیس در ترانزیستورهای BJT عمل می کند.

تمرین کارگاهی:

• با توجه به ساختار ترانزیستوها، روشی برای مشخص کردن پایه ها و همچنین تست آنها پیدا کنید.
• دیاگرام های زیر را تحلیل کنید.

رگولاتورها :

در بیشتر مدارات نیاز به یک ولتاژ منظم و ثابت است. یعنی اگر ورودی ولتاژ از یک مقدار به مقدار دیگر تغییر کند، خروجی باید کاملا ثابت و بدون تغییر باشد. مانند رگولاتور گاز که در ورودی منازل نصب می شود و کاربرد آن در ثابت نگه داشتن فشار گاز مصرفی منزل است.

نکته تعمیراتی :

رگولاتورها در موبایل درصد خرابی کمی دارند. در صورت خرابی باید از روی برد معادل جایگزین شوند.

تمرین کارگاهی

• با مشاهده نرم افزار قطعه شناسی ، رگولاتور های موجود روی برد گوشی خود را پیدا کنید.
• با کمک مربی خود در کارگاه روشی برای تست این قطعه بیان کنید.

فیلتر ها

فیلتر قطعه یا مجموعه قطعاتی هستند که برای عبور محدوده فرکانسی خاصی از کانال و حذف مابقی آن محدوده بکارگیری می شوند.

کانال: به محیطی می گویند که فرکانس از آن عبور می کند تا از فرستنده به گیرنده برسد. مثل فیبر نوری

انواع فیلتر ها عبارت اند از:

1. فیلتر های پایین گذر (low pass filter): این فیلتر حد فرکانسی خاص به سمت پایین را در خروجی خود ظاهر کرده و بابقی را حذف می کند.
2. فیلتر های بالا گذر (High-pass filter): برعکس فیلتر فوق این فیلتر فرکانس های را از مقدار مشخص شده به سمت بالا عبور داده و مابقی حذف می کند.
3. فیلتر میان گذر (Band-pass filter): این فیلتر بازه فرکانسی مشخص شده را در خروجی خود ظاهر می کند و مابقی را حذف می نماید. مثلا در مورد تلفن همراه محدوده فرکانسی 1911 که مربوط به فرکانس های GSM است توسط یک فیلتر میانگذر آشکارسازی می شود. این فیلتر محدوده 1521 تا 1921 را در خروجی خود ظاهر می سازد.

آشنایی با دو آی سی محافظ با کاربرد فیلترینگ:

(Ic EMI (Electro Magnetic Interference filters

زمانی که از داخل یک سیم جریان عبور می کند، حرکت جریان در سیم موجب ایجاد میدان مغناطیسی یا نویز در اطراف سیم می شود. تجمع این امواج نویزها الکترومغناطیسی باعث اختلال در کار مدار خواهد شد. یکی از روش های موثر برای حذف این نویز ها استفاده از فیلتر ها یا آی سی های محافظ EMI است.

نکته: آی سی های EMI در بسیاری از مدارها به ویژه مدار LCD , key board وجود دارند.

(Electro Static Discharge) ESD IC

همانطور که می دانیم سطح پوستمان می تواند مقادیر زیادی از الکتریسیته ساکن را روی خود قراردهد. این الکترون ها همیشه از جایی که بار بیشتری دارد به سمت مکانی که بار کمتری دارد حرکت می کنند. به همین دلیل وقتی دستتان را به دستگیره در تماس می دهید جرقه ای را در نوک انگشتانتان حس می کنید که در اثر تخلیه بار الکتریکی در آن نقطه صورت گرفته است.

حال اگر این مقدار انرژی الکتریکی از طریق قسمت هایی از تلفن همراهتان که با محیط خارج در تماس اند به داخل گوشی راه یابد، می تواند باعث صدمه خوردن به آی سی های حساس بکار رفته در آن مثل CPU یا تغذیه شود.

الکتریسیته ساکن دست شما می تواند از طریق کانکتورهایی مثل سیم کارت، هندز فری، رم، USB و... به داخل گوشی راه یابد.

برای خنثی کردن این تداخل الکترومغناطیسی از فیلترهای ESD استفاده می شود. این فیلتر در مسیر کانکتورهای فوق قرار داده شده است.

آی سی های نامبرده در صورت خرابی باید تعویض شوند. آنها در بازار با عنوان آی سی های شیشه ای یا کریستالی به فروش می رسند.

شکل ظاهری:

هر دو آی سی فوق دارای ساختاری دیودی، مستطیلی شکل، و اغلب دارای روکشی شیشه ای مانند هستند. برای تشخیص آنها از یکدیگر می توان از نقشه یا محل قرارگیری آنها استفاده کرد.

تمرین کارگاهی :

این نوع آی سی ها درصد خرابی زیادی دارند پس به کمک مربی خود تعدادی از این آی سی ها را از روی برد بردارید تا عملا نکات مربوط به این کار را تجربه کنید.

کریستال ها :

کریستال ها قطعاتی الکترونیکی هستند که به منظور ساختن فرکانس بکار می روند.

کاربرد فرکانس :

• نقل و انتقال اطلاعات. مثلا زمانی که شما فایلی را بلوتوث می کنید، اطلاعات مربوط به فایل از طریق فرکانس به دستگاه گیرنده انتقال می یابد.
• راه اندازی و فعال نگه داشتن آی سی ها

انواع کریستال بکار رفته در برد تلفن همراه :

1. کریستال RTC (کریستال ساعت یا clock sleep):

   • این کریستال وظیفه نگهداری تنظیمات ساعت و تاریخ سیستم و همچنین راه اندازی آی سی تغذیه گوشی را بر عهده دارد.

     این قطعه در همه لحظه های کاری گوشی فعال است حتی در لحظه خاموشی آن. زمانی گه شما باطری اصلی را از گوشی خارج می کنید، کریستال RTC توسط یک باطری کوچک به نام back up ولتاژ رسانی تا مداوم به خدمت رسانی خود ادامه دهد.

نکته : این کریستال در برخی از گوشی ها نزدیک آی سی تغذیه واقع است.

کریستال VCTCXO (اسیلاتور یا کریستال اصلی):

این قطعه فرکانس کاری آی سی های مهم مانند آی سی تغذیه، CPU و ... را تامین می کند. همچنین تولید فرکانس حامل برای مدار آنتن نیز بر عهده این کریستال است.

نکته: این کریستال در بسیاری از گوشی ها در مدار آنتن و نزدیک آی سی RF قرار دارد.

نکته تعمیراتی:

کریستال قطعه ای مقاوم است و مهمترین دلیل خرابی آن ضربات شدید به گوشی است. در اثر خرابی هریک از کریستال های فوق، گوشی روشن نخواهد شد.

تمرین کارگاهی :

با کمک مربی خود کریستال های روی برد را شناسایی کرده، آنها را با هیتر بردارید و از نظر ظاهری بررسی کنید.

Integrated) IC)

آی سی، تراشه، چیپ یا مدارات مجتمع، مهمترین قطعات الکترونیکی هوشمند هستند. این قطعات از به هم پیوستن قطعات

مختلف به ویژه ترانزیستور ساخته می شود. در واقع در داخل هر آی سی هزاران ترانزیستور قرار دارد.

آی سی ها معمولا در هر مدار وظایف مدیریتی و پردازشی را بر عهده دارند. (مثل آی سی تغذیه، RF ،CPU و ...)

نکته : خرابی آی سی ها عمدتا موجب از کار افتادن بخش ها یا کل مدار مربوطه می شود. حتی در مواردی این مسئله

خاموشی دستگاه را در بر خواهد داشت.

انواع آی سی از نظر ظاهری:

1. SMD
   • آی سی هایی که پایه های سیمی آنها از اطراف قابل مشاهده است. این آی سی ها به ندرت در گوشی های امروزی کاربرد دارند. چرا؟

2. (BGA (Ball grid array:

   • این نوع آی سی که بر روی برد موبایل کاربرد زیادی دارد، دارای پایه هایی در زیرشان هستند که با چشم مشخص نیست. این پایه ها کروی شکل و از جنس قلع است. آی سی های CPU-RF- تغذیه از این نوع هستند.

3. BGY

   • ​​این نوع آی سی نیز پایه هایشان در زیر قرار دارد اما پایه ها مستطیلی شکل است. این نوع آی سی ها معمولا در مدار آنتن گوشی کاربرد دارند. مثل آی سی PF که چون توان کاری بالایی دارد برای خنک شدن سریع، در طراحی آن از این نوع پایه ها استفاده شده است.

  روش تست آی سی ها :

اکثر آی سی ها با توجه به اینکه در اثر سوختن دچار اتصالی شده و جریان کشی زیادی ایجاد می کنند، گرم می شون. همچنین در صورتی که خازن های سرامیکی اطراف آی سی هر دو پایه اش گرند شود، این نشانه ای از خرابی آی سی مربوطه است.

تمرین کارگاهی :

پایه گرند چند نمونه از خازن های سرامیکی روی برد را پیدا کنید و از طریق آن وضعیت یک نمونه آی سی را بررسی کنید.

تمرین در کارگاه :

برداشتن و تعویض آی سی ها یکی از تخصصی ترین مهارت هایی است که یک تعمیرکار باید به آن مجهز باشد. از روی دست مربی روش برداشتن آن ها را بیاموزید و این کار را روی بردهای تمرینی خودتان چندین بار امتحان کنید. نتیجه را به مربی نشان دهید.