آموزش ترایاک

ترایاک یکی دیگر از عناصر الکترونیک می باشد که در ساخت مدارات الکترونیک صنعتی سهم بسزایی دارد این قطعه مانند یک SCR دارای سه پایه می باشد پایه های آن را با نامهای گیت آند اول و آند دوم که با G و MT1 و MT2 یا ( B1 و B2 ویا A1 و A2 ) نشان می دهند و فرق عمل کرد آن با تریستور این است که بعد از تحریک G دوپایه دیگر می تواند از هر دو جهت جریان را از خود عبور دهد و در واقع یک کلید AC می باشد . یعنی مانند یک کلید AC قابل کنترل می توان آن را در مدارات الکترونیک به کار برد. و تحت هر زاویه ای می توان با کنترل کیت فاز برق شهر را کنترل نمود.

آموزش ترایاک

آموزش شناخت ترایاک

این المان الکترونیک صنعتی نیز مانند تریستور دارای پایه کنترلی جهت راه اندازی و دوپایه دیگر به نامهای آند یک و آند دو است. در حالت کلی می توان گفت با تحریک گیت نسبت به یکی از پایه های آند، ترایاک تحریک شده و وصل می شود.

این قطعه دو جهته هدایت دارد.لذا در مدارهایی که نیاز به کنترل بیشتری بر زاویه آتش داریم این المان مناسب است. پس بر خلاف تریستور هم در نیم سیکل منفی و هم در نیم سیکل مثبت هدایت خواهد داشت. البته به شرط اینکه گیت به درستی تحریک شود.

ساده ترین کاربرد این المان به عنوان یک دیمر است. دیمر مدار تغییر دهنده روشنایی یک لامپ است. گرچه به این مدار میتوان یک رگولاتور ولتاژ نیز گفت.
عمدتا از عناصر نیمه هادی مانند ترایاک ها به عنوان ابزار کلید زنی (سوئیچینگ) استفاده می شود، در واقع این المان ها می توانند سطوح ولتاژ و جریان بالا را سوئیچ کنند. ترایاک ها به طور گسترده ای در مدارات کنترل فاز AC به کار می روند.

تعریف ترایاک

ترایاک (Triode for Alternating Current) برخلاف تریستور، یک سوئیچ دوطرفه است به این صورت که می تواند جریان را از هر دو طرف خود عبور دهد. همچنین ترایاک مانند تریستور سه پایه دارد.
دو پایه اصلی به نام های A1 و A2 (که مخفف Anode است) و یا MT1 و MT2 نیز نامیده می شوند (مخفف Main Terminal می باشد) و همچنین پایه ی سوم، پایه ی کنترلی G (مخفف Gate) می باشد که برای تریگر کردن آسانتر جریان بین دو الکترود A1 و A2 به کار می رود.

در واقع می توان گفت ترایاک معادل دو تریستور موازی است که به صورت وارونه بر هم نصب شده اند ، به همین دلیل است که ترایاک (Triac) ، تریستور دوجهته یا (bi-directional thyristor) نیز نامیده می شود.

ترایاک چیست

ترایاک‌ها به چهار روش فعال می‌شوند که به این روش‌ها درجهٔ حساسیت ترایاک می‌گویند. درجهٔ حساسیت اول بهترین روش برای فعال‌کردن ترایاک است و بهتر است از درجهٔ حساسیت چهارم استفاده نشود. در درجهٔ حسایست اول آند ۲ نسبت به آند ۱ ولتاژ مثبت دارد و گیت با اعمال پالس مثبت نسبت به آند ۱ تحریک می‌شود. در درجهٔ حساسیت دوم آند ۱ از آند ۲ مثبت‌تر است و گیت با ولتاژی پایین‌تر از آند ۱ تحریک منفی می‌شود. در درجهٔ حساسیت سوم آند ۲ مثبت‌تر از آند ۱ است و آند ۱ نیز نسبت به گیت مثبت است (گیت تحریک منفی می‌شود). در درجهٔ حساسیت چهارم آند ۱ از آند ۲ ولتاژ مثبت‌تری دارد و گیت با ولتاژ مثبت نسبت به آند ۱ تحریک می‌شود.

البته در آموزش الکترونیک کلاسهای کامتک شما با این قطعه الکترونیکی روی مدارات مختلف بصورت عملی آشنا شده و نحوه درآوردن و تست و اندازه گیری آنرا با مولتیمتر یاد میگیرید.

در ادامه به بررسی شمای سمبولیک ، مدار معادل (که در آن موازی بودن دو تریستور کاملا مشخص است) و مشخصه ی "ولت-آمپر" ترایاک و روش های روشن کردن آن خواهیم پرداخت.
این قطعه مانند دیاک میباشد، با این تفاوت که به ان یک گیت اضافه شده است. بویسیله ای قطعه میتوان، ولتاژ را از هر دو طرف کنترل کرد (پلاریته ی ولتاژ ورودی مهم نیست) در زیر نمای داخلی وعلامت شماتیک این قطعه را مشاهده میکنید.

این قطعه دارای سه پایه t1 و t2 و g (ترمینال1 و ترمینال2 و گیت ) میباشد ، برای فهمیدن عمل نحوه عملکرد قطعه مدار زیر را ببینید :

در مدار بالا ، یک منبع ولتاژ برای تامین ولتاژ بار و یک منبع ولتاژ برای تحریک گیت وجود دارد (در عمل منبع تحریک گیت توسط عناصر مدار فرمان تامین میشود)

در حالت عادی (عدم وجود ولتاژ گیت) بین بار و منبع سه دیود وجود دارد (ساختمان دخلی قطعه ) که دو تا از انها در بایاس مستقیم و دیود وسط در بایاس معکوس است.

تست ترایاک

ترایاک یکی دیگر از عناصر الکترونیک می باشد که در ساخت مدارات الکترونیک صنعتی سهم بسزایی دارد این قطعه مانند یک SCR دارای سه پایه می باشد پایه های آن را با نامهای گیت آند اول و آند دوم که با G و MT1 و MT2 یا ( B1 و B2 ویا A1 و A2 ) نشان می دهند و فرق عمل کرد آن با تریستور این است که بعد از تحریک G دوپایه دیگر می تواند از هر دو جهت جریان را از خود عبور دهد و در واقع یک کلید AC می باشد . یعنی مانند یک کلید AC قابل کنترل می توان آن را در مدارات الکترونیک به کار برد . وتحت هر زاویه ای می توان با کنترل کیت فاز برق شهر را کنترل نمود .

از این قطعه در مداراتی مانند دیمر در جاروبرقی جهت کنترل دور موتور استفاده میشود.

روش تست ترایاک

پایه G نسبت به پایه A1 در هردو جهت راه می دهد و نسبت به A2 در هیچ جهتی راه نمی دهد بنابراین A2 به راحتی مشخص می شود حال پایه ای را پیدا می کنیم که با تحریک آن در دوجهت دو پایه ی دیگر به هم راه دهد . آن پایه G است . در این روش توجه داشته باشید در هنگام تحریک باید ترمینالهای مولتی متر از دوپایه تست شونده قطع نشود و فقط یک لحظه بدون آنکه ترمینالها قطع شود عمل تحریک توسط یکی از ترمینالها انجام شود .

ابتدا تعیین پایه های آن را به وسیله مولتی متر توضیح می دهم . پایه G نسبت به پایه A1 در هردو جهت راه می دهد ونسبت به A2 در هیچ جهتی راه نمی دهد بنابراین A2 به راحتی مشخص می شود حال پایه ای را پیدا می کنیم که با تحریک آن در دوجهت دو پایه ی دیگر به هم راه دهد . آن پایه G است . در این روش توجه داشته باشید در هنگام تحریک باید ترمینالهای مولتی متر از دوپایه تست شونده قطع نشود و فقط یک لحظه بدون آنکه ترمینالها قطع شود عمل تحریک توسط یکی از ترمینالها انجام شود . 

آموزش شناخت رگولاتور

رگولاتور قطعه است که در ساخت مدارات الکترونیکی کاربردهای فراوانی دارد در حقیقت رگولاتورهای ولتاژ، نوعی از نیمه رساناها هستند که برای تنظیم ولتاژ طراحی شده اند.

رگولاتور

رگولاتورها در یک دسته بندی کلی به 3بخش زیر تقسیم می شوند:

1. رگولاتورهای ولتاژ خروجی ثابت مثبت:که خروجی انها یک عدد ثابت و غیر قابل تغییر + می باشد که نام گذاری آنها نیز به صورت 78XX یا L78XX یا M78XX می باشد.2 رقم سمت راست که به صورت XX نشان داده شده نشان دهنده ولتاژ خروجی است. مثلاً ولتاژ خروجی رگولاتور 7805 ، 5 ولت می باشد و همچنین L یا M هم نشان دهنده  حداکثر جریان دهی آن است.

(L= تا 1 آمپر ،=M تا 1.5 آمپر)

2. رگولاتورهای ولتاژ خروجی ثابت منفی: که خروجی آنها یک عدد ثابت منفی و غیر قابل تغییر می باشد که نامگذاری انها به صورت 79XX می باشد.
3. رگولاتورهای ولتاژ خروجی متغیر: به وسیله این رگولاتورها می توان ولتاژ خروجی را کنترل کرد. معروف ترین و پر کاربردترین نوع خروجی + آنها LM317 و LM138 و LM338 و خروجی – آنها LM337  می باشد. این قطعه برای ره اندازی نیاز به یک مدار جانبی مختصر دارد.

این رگولاتورها 3 پایه دارند. مثبت + ، خروجی، زمین یا - ( قطب – منبع تغذیه را زمین نیز می گوییم (Gnd)

در رگولاتورهای سری 78XX ولتاژ ورودی باید حداقل دو یا سه ولت بیشتر از خروجی آنها باشد. حداقل ولتاژ ورودی و همچنین ولتاژ خروجی آنها در زیر به طور مختصر آمده است:

حداقل ولتاژ ورودی ----------------------- ولتاژ خروجی ----------------------- شماره مدل
7.3---------------------------------------------5------------------------------------7805
11.5-------------------------------------------9------------------------------------7809
14.6-------------------------------------------12-----------------------------------7812
21---------------------------------------------18-----------------------------------7818
27.1------------------------------------------21------------------------------------7824
ورودی رگولاتورهای سری 79XX  ولتاژ منفی میباشد.

در کلاس آموزش الکترونیک کامتک این قطعات الکترونیکی روی بردهای مختلف الکترونیکی برای تمرین کارآموزان مهیا شده است. هر چه بتوانید این قطعات را روی بردهای مختلف بیشتر بررسی و تست کنید در تعمیر و عیب یابی مدار مهارت بهتری کسب میکنید.