تعریف بایوس

بایاس یک برنامه ذخیره شده در حافظه رام مادربرد شماست. در حافظه رام سه برنامه ذخیره شده است که عبارتند از BIOS, setup, POST. این سه برنامه بطور فیزیکی در همان تراشه ذخیره شده اند اکثر کابران setup, POST را همان بایوس می نامند درحالیکه این اشتباه است چون آنها سه برنامه مجزا هستند.

بایوس چیست

بایاس یا سیستم پایه ورودی خروجی نحوه سرو کار داشتن سیستم پردازشگر را با قسمت های اصلی مثل چگونگی دستیابی به هارد دیسک یا نحوه نوشتن متن برروی صفحه نمایش را  تعیین می کند.

زمانیکه کامپیوترتان را روشن می کنید post اجرا می شود و کامپیوتر شما را تست می کند. در واقع وقتی که کامپیوتر شما روشن است و حافظه درگیر محاسبات رویدادهی در حال رخ دادن است POST وظیفه شارژ و پشتیبانی حافظه را بر عهده دارد. در آموزش تعمیر کامپیوتر در بخش تعمیرات مین برد شما با برداشتن و جا زدن این قطعه روی مدار آشنا میشوید.

مهمترين وظايف يك بايوس:

• نرم افزار BIOS دارای وظایف متعددی است . كه از مهمترين آنها بدون شک مي توان از استقرار سیستم عامل در حافظه نام برد.
• يكي ديگر از وظايف بايوس یک برنامه تست با نام POST بمنظور بررسی صحت عملکرد عناصر سخت افراری ميباشد.
• فعال کردن تراشه های BIOS مربوط به سایر کارت های نصب شده در سیستم نظیر : کارت گرافیک و یا کنترل کننده SCSI
• مدیریت مجموعه ای از تنظیمات در رابطه با هارد دیسک

یک تعریف دیگر از بایوس:

• یک نرم افزار خاص است که بعنوان اینترفیس ( میانجی ) بین عناصر اصلی سخت افزارهای نصب شده بر روی سیستم و سیستم عامل ایفای وظیفه می نماید.
• نرم افزار فوق اغلب در حافظه هائی از نوع Flash و بصورت یک تراشه بر روی برد اصلی نصب می گردد. در برخی حالات تراشه فوق یک نوع خاص از حافظه ROM خواهد بود.

GIGABYTE Dual BIOS چگونه کار می کند؟                                        

تکنولوژی GIGABYTE Dual BIOS از دو چیپ فیزیکی BIOS ROM که بر روی مادربرد نصب شده اند استفاده می کند. یکی از چیپ ها به عنوان بایوس اصلی عمل کرده و سیستم شما در حالت عادی بوت می کند. دومین چیپ به عنوان پشتیبان عمل کرده و دارای همان نسخه نرم افزاری است که بر روی چیپ بایوس اصلی ذخیره شده است. اگر بایوس اصلی مادردبرد شما دچار مشکل شده و یا از کار کردن بایستد، بایوس کمکی در راه اندازی بعدی جای آن را می گیرد تا سیستم بدون کمترین اتلاف زمان به کار خود ادامه دهد.

 این روند کاملا خودکار است. تنها کاری که شما باید انجام دهید این است که هنگام بروز خطا سیستم خود را خاموش کرده و دوباره راه اندازی کنید. بقیه کارها را GIGABYTE Dual BIOS انجام خواهد داد. هنگامی که خرابی در میان افزار بایوس تشخیص داده می شود، بایوس پشتیبان در ابتدا تنظیمات بایوس اصلی را به تنظمیات پیش فرض کارخانه باز گردانده و همه چیز را عادی می کند. اما اگر خرابی بایوس اصلی به دلیل سخت افزاری بوده و این بایوس دیگر قادر به عملکرد نباشد، بایوس کمکی به کار ادامه داده و به عنوان بایوس اصلی عمل خواهد کرد.

  به صورت خودکار داده های موجود در بایوس اصلی را در هنگام بروز خرابی توسط داده های بایوس پشتیبان، بازسازی می کند.  

   مزایای Dual BIOS

1. تعمیر BIOS به شکل فوری
2. کاملا خودکار بدون نیاز به دخالت کاربر
3. کاهش زمان سرویس

هر دلیلی مانند حمله ویروس ها، به روز رسانی های اشتباه توسط کاربر یا سیستم، که سبب از کار افتادن سیستم شما شود، بایوس پشتیبان را وارد مدار کرده و کاری می کند تا سیستم به صورت کاملا خودکار فعالیت خود را مجددا آغاز کند.

چه چیزی ممکن است سبب خرابی بایوس شود؟

1.  خاموش شدن سیستم در حین فرآیند به روز رسانی بایوس.
2. اعمال تنظیمات اشتباه برای اورکلاکینگ
3. حملات ویروسی
4. اشکالات سخت افزاری

ليست زير مجموعه اي از دلايلي است که بايد BIOS را به روز رساني نمود:

• استفاده از فلاپي درايوهاي LS-120 که به سوپر درايو نيز معروفند.
• استفاده از هارد ديسک هاي بيش از 8GB
• استفاده از داريور هاردديسک Ultra DMA IDE
• استفاده از بوت کردن سيتم با درايو CD-ROM
• تصحيح خطاي سال 2000 و سال کبيسه
• تصحيح خطاهاي سازگاري با سخت افزار يا نرم افزار
• استفاده از پردازنده هاي جديد

بايوس در سيستم به سه صورت وجود دارد:

1. ROM BIOSنصب شده بر روي مادر برد
2. بايوس نصب شده بر روي کارتهاي وفق دهنده (همانند کارت ويدئويي)
3. بارگذاري شده از ديسک(گرداننده ها)

برخي از عملياتهايي كه کامپیوتر روشن می گردد BIOS آنها را انجام خواهد داد:

• بررسی محتویات CMOS برای آگاهی از تنظیمات خاص انجام شده
• لود کردن درایورهای استاندارد و Interrupt handlers
• مقدار دهی اولیه ریجسترها و مدیریت Power
• اجرای برنامه POST بمنظور اطمینان از صحت عملکرد عناصر سخت افزاری
• تشخیص درایوی که سیستم می بایست از طریق آن راه اندازی (Booting) گردد.
• مقدار دهی اولیه برنامه مربوط به استقرار سیستم عامل در حافظه (Bootstrap)

UPDATE  کردن بایوس
( FLASHING )

سیستم عاملها تقریبا روی هر سیستم کامپیوتری با سخت افزارهای مختلف سازگاری دارند و این به دلیل وجودBIOS است، چون این BIOS است که با سخت افزار سیستم ارتباط برقرار می کند. اغلب در سیستمهای قدیمی برای بهره گیری از برخی دستگاههای جدید همانند گرداننده های IDE دیسک سخت  و یا در سیستمهایی که استفاده از دیسک سخت با ظرفیتهای خیلی بالا را پشتیبانی نمی کنند ،باید BIOS را به روز رسانی نمود.

لیست زیر مجموعه ای از دلایلی است که باید BIOS را به روز رسانی نمود نشان میدهد:

استفاده از هارد دیسکهای جدیدتر با ظرفیت بالا

تصحیح خطای سال ۲۰۰۰ و سال کبیسه در زمان خود

تصحیح خطاهای سازگاری با سخت افزار یا نرم افزار

استفاده ازپردازنده های جدید و عدم کارکرد صحیح

در برخی موارد بسیاری از سیستمهای قدیمی نیاز به بروزرسانی دارند تا بتوانند با قطعات PLUG &PLAY جدید کار کنند.

نکات مهم در ارتقاء بایوس :

• با توجه به اینکه BIOS در نوع خاصی از حافظه ROM ذخیره می گردد، تغییر و ارتقاء آن مشابه سایر نرم افزارها نخواهد بود. بدین منظور به یک برنامه خاص نیاز است .
• حتما باید از نسخه فعلی بایوس یک پشتیبان تهیه و نگهداری نمود.
• باید از مدل دقیق مادربرد و نسخه بایوس  اطلاع کافی داشته باشیم.
• توصیه میشود بایوس را از طریق دیسکت ارتقاء داد تا نرم افزار داخل مادر برد.
• سعی شود حتی الامکان از سایت سازنده مادر برد نرم افزار بایوس جدید گرفته شود.

سازندگان اصلی بایوس به قرار زیرند:

• AMI                                 http://www.ami.com
•  Technologies Phoenix   http://www.phoenix.com
•   IBM                                 http://www.ibm.com
•   Intel                               http://www.intel.com

كدهاي بوقي بايوس AWARD :
بايوس آوارد عمدتا به پيامهاي خطا براي آگاه کردن کاربران از وجود مسئله اتکا دارد، اما چند کد بوقي مشهور وجود دارد که اين تراشه بايوس توليد ميکند:
تعداد بوقها در عمليات Post ------>مفهوم بوق
نا محدود (تکرار شوند) ------ خطاي حافظه سيستم
يک بوق بلند پس از دو بوق کوتاه ------ خطاي کارت گرافيک
يک بوق باند پس از سه بوق کوتاه ------ خطاي گرافيک يا حافظه گرافيک
بوقهاي با ارتفاع بالاي نا محدود (تکرار شونده) ------ خطاي داغ شدن پردازنده
بوقهاي با ارتفاع بالا ،با ارتفاع پايين ( تکرار شونده) ------ خطاي پرازنده
کدهاي بوقي بايوس AMIBIOS :
بايوس AMIBIOS محصول شرکت American Megatrends يکي از بايوسهاي متداول است و آخرين نگارش تعدادي کد بوقي دارد که اشکالات زمان بوت شدن را به کاربران مي گويد:
تعداد بوقها در زمان راه اندازي پيش از POST  ------>مفهوم بوقها

1. ديسکت را در ديسکران A: قرار دهيد
2. فايل AMIBOOT.ROM بر روي ديسکت بوت شدني نيست
3. خطاي حافظه سيستمي
4. عمليات روز آمد سازي بايوس موفقيت آميز بوده است
5. خطاي خواندن ديسک
6. خرابي فرمان صفحه کليد
7. حافظه فلش بايوس تشخيص داده نشده است